انواع گردشگری مذهبی
گردشگری مذهبی را میتوان از جنبههای مختلف بررسی و تقسیم بندی کرد:
۱. طول مدت اقامت
گردشگری مذهبی از نظر طول مدت اقامت، خود به ۲ دستهی کلی تقسیم میشود:
- گردشگری مذهبی کوتاه مدت: سفرهای مذهبی کوتاه مدت از نظر مکانی محدود هستند و در فواصل کوتاهی اتفاق میافتند. در این سفر فرد به مکانی مذهبی با حوزهی نفوذ محلی، منطقهای یا فرا منطقهای میرود یا در جشن، کنفرانس یا جلسهای مذهبی شرکت میکند. چنین سفرهایی کوتاه مدت بوده و مقصد نزدیک است و شامل اقامت شبانه نمیشود.
- گردشگری مذهبی بلند مدت: سفرهای مذهبی بلند مدت به آن دسته از مسافرتهایی اطلاق میشود که فرد از اماکن مذهبی و مقدس با حوزهی نفوذی محلی، منطقهای، فرا منطقهای، ملی یا بین المللی بازدید میکند یا در جشنها، کنفرانسها یا جلسات مذهبی شرکت میکند که این سفر چند روز یا چند هفته به طول میانجامد.
۲. انگیزهها و اهداف سفر
- سفرهای عبادی و زیارتی: در چنین سفرهایی فرد به حرمها، مساجد، کلیساها، معابد، صومعهها، آرامگاهها، امامزادهها و … میرود. اگر بخواهیم از نگاه دینی به این مساله دقیقتر نگاه کنیم، چنین سفرهایی خود به دو نوع تقسیم میشوند: سفرهای عبادی و زیارتی که فرد برای زیارت و انجام فرایض دینی میپردازد که شامل سفر حج، زیارت اماکن و بقاع متبرکه، زیارت آرامگاهها و قبور بزرگان دین، صلهی رحم، عیادت بیمار، انجام کارهای خیر، کمک به مستمندان و ایتام نیازمند و … میشود؛ و سفرهای تبلیغی که در این آن فرد به تبلیغ دین، ارشاد و هدایت مردم میپردازد.
- شرکت در کنفرانسها و جشنهای مذهبی: در این مسافرتها فرد صرفا برای شرکت در چنین مراسمهایی به سفر میرود.
- بازدید از آثار تاریخی و معماری اماکن مذهبی: برخیها بهمنظور بازدید از آثار تاریخی مذهبی به سفر میروند. برای مثال کلیسای تاریخی سنت استپانوس در شهر جلفا قرار دارد و مردم، چه مسلمان و چه پیرو سایر ادیان برای بازدید از آن به این شهر سفر میکنند.
آثار و فواید گردشگری مذهبی
همانطور که گفته شد صنعت گردشگری بهسرعت رو به رشد است و به صنعتی پرسود تبدیل شده است. گردشگری مذهبی نیز سهم بهسزایی در این پیشرفتها دارد. اما نمیتوان گفت که تمامی آثار و نتایجی که از گردشگری مذهبی به جا میماند، همگی مثبت هستند. طبیعی است که ورود خیل عظیمی از گردشگران هم آثار مثبت و هم آثار منفی بههمراه داشته باشد که به بررسی چند مورد از آنها میپردازیم:
آثار مثبت:
- افزایش درآمد مردم محلی و ورود ارز به کشور (هم ریالی هم ارزی)
- ایجاد فرصتهای شغلی مخصوصا برای افراد بومی
- رونق گرفتن صنایع دستی
- جذب سرمایهگذاران داخلی و خارجی
- تحرک سرمایه مالی
- بهسازی و توسعه تاسیسات زیربنایی
- توسعه صادرات غیر نفتی
- توسعهی منطقهای و توسعهی فعالیتهایی مرتبط با گردشگری
آثار منفی:
- تورم و افزایش قیمتها
- شغلهای فصلی و بیکاری در دیگر ایام سال
- افزایش قیمت زمین و تغییر کاربری آن
- رونق و توسعهی بخش خدمات و تحلیل تولید کالا
- توسعهی نامتعادل منطقه