آزادی، حجاب و بی حجاب زنان در ترکیه

ماهنامه زنان و زندگی: ترکیه کشوری است که با وجود داشتن دولت سکولار، عمدتا در زمره کشورهای اسلامی طبقه بندی می شود. این طبقه بندی البته نه به دلیل دولت و حکومت بلکه بیشتر به دلیل دین و فرهنگ قالب مردم پدید آمده است.بسیاری از مردم ترکیه به دلیل برخورداری از فرصت های شغلی، اجتماعی، فرهنگی و سفر به کشورهای اروپایی، بخشی از فرهنگ، عادت ها و شیوه پوشش و آرایش دنیای غرب را با رسم و رسوم و سبک زندگی خود تلفیق کرده اند.

با این حال این تغییر و تحولات نتوانسته است جامعه سنتی و مذهبی ترک را دستخوش تغییر و تحولات زیربنایی و اساسی کند. چنانچه هنوز هم به گردشگران و مسافران ترکیه (به ویژه زنان) توصیه می شود تا جایی که امکان دارد به پوشش های محلی و حجاب زنان در ترکیه احترام بگذارند و سعی کنند برخی اصول و موازین فرهنگی و مذهبی را در این کشور رعایت کنند.

زنانی با لباس های آزاد

برخلاف تصویر و تصوری که ممکن است بسیاری از تبلیغات، اخبار یا حتی صنعت سریال سازی ترکیه برای ما خلق کرده باشد، پوشش و لباس زنان در ترکیه، همچنان قواعد و قوانین مخصوص به خودش را دارد.

در ترکیه فرهنگ، سنت، عادت ها و شیوه پوشش زنان ترک بیرون از مرز شهرهای بزرگ این سرزمین به شکل ملموسی تغییر می کند. زنانی که در شهرهای کوچک و روستاها زندگی می کنند، به ندرت با لباس کوتاه یا بدون آستین دیده می شوند. در واقع پوشیدن لباس های نسبتا گشاد، بلند و ساده که کمتر توجه دیگران را به خود جلب کند، یکی از عادت های زندگی زنان ترکیه به شمار می آید. مساجد در ترکیه تنها مکانی هستند که هر زنی هنگام ورود به آنجا باید روسری بر داشته باشد.

خواسته حداکثری

در پژوهشی میدانی که چندی پیش در دانشگاه میشیگان درباره «حق انتخاب زنان برای نوع پوشش خود» منتشر شد؛ نگاه و باور زنان کشورهای تونس، عربستان سعودی، مصر، ترکیه، لبنان، عراق و پاکستان ارزیابی شد. در یکی از بخش های این تحقیق، پژوهشگران دامنه ای از تصاویر شامل زنانی با پوشش کامل برقع تا تصویر بدون حجاب به افراد مورد پرسش، نشان داده شده بود و از افراد پرسیده شده بود کدام یک از این پوشش را مناسب ترین حالت حجاب برای زنان در انظارت عمومی می دانند.

در هر هفت کشور، محبوب ترین پوشش، مربوط به تصویری می شد که یک روسری سفید را نشان می داد. در این نوع حجاب، تمام موی سر به طور کامل پوشیده شده اما صورت به طور کامل نمایان است.

اعداد به دست آمده بسیار شگفت انگیز بود زیرا در مصر، اندکی بیش از نیمی، در تونس ۵۷ درصد و در عراق و ترکیه کمتر از نیمی از پاسخ دهندگان این نوع پوشش را انتخاب کرده بودند.

ترکیه که برای چند دهه زنان را از سر کردن روسری در اماکن عمومی منع کرده است، پس از لبنان قرار دارد. در ترکیه از هر سه نفر، یک نفر (۳۲ درصد) گفته است زنان نباید موی خود را بپوشانند. ۱۷ درصد نیز روسری با گره شل را انتخاب کرده بود. ۵۲ درصد هم گفته بودند زن باید در انتخاب نوع پوشش خود آزاد باشد.

حجاب، طرفداران و مخالفان

استفاده از حجاب برای زنان در ترکیه طرفداران و مخالفان زیادی دارد. این مقوله به قدری محور بحث و گفتگو بوده است که نظرات موافق و مخالف را به گروه های متعددی تقسیم بندی کرده است.

یکی از این طیف ها عقیده دارند استفاده از روسری باید در همه جا ممنوع باشد. گروه دیگر با تاکید بر لزوم رفع همه ممنوعیت ها در همه موقعیت ها در مورد استفاده از روسری، منع استفاده از روسری را در تضاد با آزادی وجدان و حقوق بشر می دانند.

دسته ای دیگر که طیف میانی را تشکیل می دهند با تاکید بر لزوم آزادی استفاده از روسری در همه موقعیت ها، تحقق این امر را در آینده ای دور امکان پذیر می دانند و عقیده دارند هنوز زمینه لازم برای تحقق چنین آزادی در ترکیه فراهم نشده است.