- مجتبی شیخی/ احکام ما
در نوشتار قبل، دو مساله از احکام پرکاربرد که بیشتر از سامانه پیامکی گلبرگ احکام (۳۰۰۰۴۳۲۹) پرسیده اند را بیان کردیم در این نوشتار نیز به دو مساله از مسائلی که از این سامانه بیشتر سوال شده است، می پردازیم.
بقیه در ادامه مطلب
۱- جوشاندن مویز و کشمش و آب آنها در غذا چه حکمی دارد؟
امام، رهبری و سیستانی: پاک و خوردنش حلال است.
مکارم(نظر جدید ایشان): مویز و کشمش را اگر سرخ و یا دم کرده اند مانعی ندارد اما اگر بجوشد به طوری که آب به داخلش نفوذ کند و آب داخلش نیز بجوشد حرام است اما نجس نیست و میتوان جدا کرد و غذا را خورد. همچنین آب مویز و آب کشمش نیز اگر بجوشد به احتیاط واجب خوردنش حرام است ولی نجس نیست مگر آنکه به خودی خود جوش بیاید که بنابر احتیاط نجس نیز هست.[۱]
۲- فرد وسواسی برای رهایی از دام وسواس باید چه کند؟
سرچشمه وسواس در عبادات ناآگاهی از مسائل شرعی، به خصوص دو مساله زیر است:
اول: باید بدانیم شک فرد وسواسی اعتباری ندارد یعنی اگر شک پیدا کرد عبادتش باطل شده یا نه، نباید به شک خود اعتنا کند و عباداتش صحیح است.
دوم: علم او هم معتبر نیست یعنی لازم نیست یقین پیدا کند وضو یا غسل او صحیح انجام شده، بلکه باید به همان صورت که دیگران انجام می دهند عمل نماید و عملش صحیح است.
راه درمان وسواس:
۱٫ بی اعتنایی، یعنی هرگاه عمل دلچسب شما نبود و حتی خیال می کردید باطل است، اعتنا نکنید.
۲٫ راه حل دیگر، زمان بندی است. مثلا برای وضو سه دقیقه کافی است و نباید بیشتر شود، هر چند دلچسبتان نباشد. با عمل کردن به این دستور العمل ان شاء الله ظرف مدت کوتاهی وسواس شما برطرف می شود.
بنابراین، فرد وسواسی باید به اولین عمل در موردی که وسواس دارد اکتفاد نموده، و متوجه باشد که تکرار عمل برای او تبعیت از شیطان و حرام است.
نکاتی درمورد وسواس از نظر علما:
۱٫ احکام طهارت و نجاست همان است که در رسالهها آمده است. از نظر شرعى همه اشیاء محکوم به طهارت هستند، مگر مواردى که خداوند حکم به نجاست آنها کرده و براى انسان هم یقین به آن حاصل شده است. در این صورت رهایى از بیمارى وسواس احتیاج به رؤیا و خواب و معجزه ندارد، بلکه باید مکلّف ذوق و سلیقه شخصى خود را کنار گذاشته و متعبد و مؤمن به دستورات شرعی باشد و چیزى را که یقین به نجس بودن آن ندارد، نجس نداند. اعتنا به وسواس جایز نیست. مقدارى توجه نکردن به وسواس و تمرین به شما کمک خواهد کرد تا به خواست و توفیق خداوند خود را از وسواس نجات دهید.
۲٫ از نظر اسلام، در طهارت و نجاست، اصل بر پاکی اشیاء است. یعنى در هر موردى که کمترین شک در نجس شدن آن براى شما حاصل شد، واجب است حکم به عدم نجاست کنید.
۳٫ افراد وسواسی حتى اگر گاهى یقین به نجاست هم پیدا کردند، باید حکم به عدم نجاست کنند، مگر در مواردى که نجس شدن یک شىء را با چشمان خود ببینند، به‌طورى که اگر فرد دیگرى هم آن را ببیند، یقین به سرایت نجاست پیدا کند، فقط در این موارد باید حکم به نجاست کنند. این حکم تا زمانی ادامه دارد که این حساسیت به طور کلى از بین برود.
۴٫ هر شىء یا عضوى که نجس مىشود، براى تطهیر آن، یکبار شستن با آب لولهکشى بعد از زوال عین نجاست کافى است. تکرار در شستن یا فرو بردن آن در آب لازم نیست و اگر شىء نجس از قبیل پارچه و مانند آن باشد، باید به مقدار متعارف فشار داده شود تا آب از آن خارج گردد.
۵٫ دین اسلام داراى احکام سهل و آسان و منطبق با فطرت بشرى است، لذا آن را بر خود مشکل نکنید و با این کار باعث وارد شدن ضرر و اذیت به جسم و روحتان نگردید. حالت دلهره و اضطراب در این موارد زندگى را بر شما تلخ مىکند و خداوند راضى به رنج و عذاب شما و کسانى که با شما ارتباط دارند، نیست. شکرگزار نعمت دین آسان باشید و شکر این نعمت، عمل بر اساس تعلیمات خداوند تبارک و تعالى است.
۶٫ این حالت یک وضعیت گذرا و قابل علاجى است. افراد بسیارى بعد از ابتلا به آن، با روش مذکور از آن نجات یافتهاند. به خداوند توکل نمایید و نفس خود را با همت و اراده آرامش ببخشید.[۲]
۷٫ وسواسى بودن به علّت ندانستن مسائل است. اگر مسائل را درست، یاد بگیرید، راحت مى‌شوید. مسألۀ مهم این است که علم و یقین وسواسى نه ملاک نجاست است، نه ملاک طهارت؛ و به عبارت واضح‌تر، باید ببینید افراد عادى متدیّن چه موقع علم به نجاست پیدا مى‌کنند، و چه موقع علم به طهارت، به همان مقدار قناعت کنید، و اگر قلب شما راضى نشد به آن اعتنا نکنید و مسئولیّت آن را به عهدۀ ما بگذارید.
به شک و تردید اعتنا نکنید، حتّى کف توالت مادامى‌که با چشم خود نجاستى در آن نبینید بگویید پاک است؛ کوچه‌ها، خیابانها، مغازه‌ها همه پاک است. اتومبیل‌هاى عمومى، صندلى‌ها و دستۀ درهاى آنها پاک است، حمّام مادامى که چیز نجسى به یقین در آن نباشد پاک است. تمام مسلمانها و بچّه‌هاى آنها مادامى‌که نتوانید قسم به نجس بودن آنها بخورید پاک هستند. وظیفۀ شرعى شما این است که به آنچه گفته‌ایم عمل کنید، و بعد از یک هفته آثار مثبت آن را خواهید دید.[۳]
۸٫ مخالفت با وسوسه و بی اعتنایی به آن، ابدا هیچ گناه ندارد هرچند عمل فرد در واقع صحیح نبوده و باطل باشد، بلکه او در پیشگاه پروردگارش معذور است. … زیرا در محضر پروردگار عرض می کند: ای پروردگار من! تو اجازه دادی که مطابق فتوای فقیه عمل کنم …. اگر شیطان و افکار شیطانی به سراغ فرد وسواسی آمد که وضوی تو باطل است، نمازت باطل است، بدنت نجس است، خطاب به شیطان بگوید: برای من اهمیت ندارد زیرا در پیشگاه خداوند مهربان و حکیم معذورم و او من را عذاب نمی کند.
رهایی از آن نیازمند تصمیم جدی و اراده محکم و استوار و توفیق پروردگار و دعاء در پیشگاه حق متعال و توسل و کمک خواستن از ابواب هدایت ائمه معصومین (علیهم السلام) است (در روایت است که عبد الله ابن سنان می گوید در محضر امام صادق علیه السلام از شخصی که در وضو و نماز مبتلا به وسواس بود نام بردم و گفتم: او شخص عاقلی است، حضرت فرمودند: چگونه عاقلی است که از شیطان اطاعت می کند.[۴]
نکته ای مهم: بسیاری از وسواسی ها با خواندن این عبارات و شنیدن این سخنان تا حدودی تحت تاثیر قرار می گیرند اما بهبودی کامل نمی یابند لذا پیشنهاد می شود که خواننده ای که وسواسی است حتما با یک مشاور در تماس باشد و مشاوری ارزان و در دسترس، تماس تلفنی با سامانه ۰۹۶۴۰۰ (بدون هیچ پیش شماره ای) می باشد. متخصصانی در قم پاسخگوی شما هستند و هزینه تماس با این خط نیز مثل مکالمات داخل شهری محاسبه می گردد. چند جلسه صحبت با این مشاوران و عمل تدریجی به سخنان و راهکارهای آنان می تواند شما را در رفع این مشکل یاری نماید. ان شاء الله.
[۱]. رساله ۱۳ مرجع، مساله ۱۱۴، رساله مکارم، مساله ۱۲۷ و ۲۲۰٫
[۲] . اجوبه الاستفتاءات(مقام معظم رهبری)، س ۳۱۲-۳۱۱
[۳]. استفتاءات جدید (مکارم)؛ ج۳، ص: ۲۸-۲۷، س۴۰٫
[۴]. رساله جامع سیستانی، م ۲۴۷٫